Nieuwsbrief september 2012: maïs

Aandacht voor het inkuilproces

Nu de tijd van de maisoogst er weer aan komt, willen wij graag extra aandacht besteden aan het inkuilproces. Een goed aangelegde en geconserveerde kuil, legt de basis voor een goed en stabiel rantsoen in het komende jaar. Tevens voorkomt dit inkuilverliezen, verteringsproblemen en economisch verlies tgv groei- en gezondheidsproblemen.

Droge stof

Het droge stof gehalte heeft veel invloed op het ontstaan van een goede kuil. Hoe hoger het droge stof gehalte, hoe minder de zuurtegraad(pH) hoeft te dalen om een stabiele kuil te krijgen. Echter geeft een te hoog droge stofgehalte(> 35%) weer problemen in het goed aanrijden van de kuil. Belangrijk is dan ook om het juiste oogststadium te bepalen qua droge stofgehalte(30 – 35%) en de korrel goed deegrijp. Bedenk wel dat bij met name “stay-green” rassen de kans op het ontstaan van perssap(herkenbaar aan de natte gele onderlagen in de kuil) groot is. Deze lagen verhogen de kans op boterzuurbacterien enorm. Een droge stof gehalte van minimaal 32% is bij de meeste rassen gewenst.

Conservering

Op zich is het conserveren van mais een relatief eenvoudig proces. Dit omdat mais een laag eiwit- en mineralengehalte heeft. Eiwit werkt als buffer en vertraagt het conserveringsproces. Tevens bezit mais voldoende suikers en melkzuurbacteriën. Door het hakselen komen deze suikers snel beschikbaar voor de melkzuurbacteriën. Hierdoor daalt de pH in de kuil snel tot 4. Tevens zijn de temperaturen rondom het oogsten meestal wat lager waardoor boterzuur bacteriën minder kansen krijgen.

Vrijwel op alle bedrijven wordt er gebruik gemaakt van sleufsilo’s.  Naast een goede druk op de zijkanten, biedt dit in ieder geval de garantie van een mooie schone vlakke vloer en een goede afwatering. Zorg er echter wel voor dat tijdens het inrijden er niet alsnog zand en modder in de kuil komen. Dit leidt tot kwaliteitsverlies en een grotere kans op boterzuurbacterien en in de “witvlees” tot verstoring van het ijzerbeleid. Houd daarom dan ook rekening met de weersomstandigheden op het moment van oogsten.

Broei

Sporen van boterzuurbacterien worden met name gevonden in de randen van de kuil. Belangrijke redenen hiervoor zijn waarschijnlijk de lagere dichtheid aan de kanten en de afwerking van de kuil. Aangezien de laatste jaren de oogstcapaciteit van de hakselaar enorm is toegenomen, staat de verdichtingscapaciteit van de kuil onder druk. Met name aan de kanten wordt onvoldoende aangereden. Hierdoor neemt het risico van broei en schimmelvorming als gevolg van luchttoetreding tijdens bewaren toe. Door deze “luchttoevoeging” kan er tijdens het voeren makkelijk verse lucht toetreden, met als gevolg snelle broei en schimmelvorming bij aanbreken van de kuil.  Broei en schimmelvorming geven grote voedingswaardeverliezen, deze kunnen oplopen tot wel 2 -3% per dag. Inkuilmaatregelen voor het inkuilen van mais, moeten gericht zijn op een goede conservering, maar ook op het voorkomen van broei en schimmelvorming. Vooral het in dunne lagen en hol vullen van de sleufsilo biedt een goede garantie op een juiste verdichting van de kanten. Natuurlijk is het zaak om met voldoende zwaar materiaal én voldoende lang aan te rijden. Indien men gebruik maakt van een rijkuil, werk dan de kanten schuin en strak af.

Afdekken

Wanneer de kuil eenmaal klaar is, dicht deze dan zo snel mogelijk luchtdicht af, het liefste binnen een dag. Dit is met name van belang voor de randlagen omdat deze in intensief contact staan met de buitenlucht. Natte lagen ten gevolge van condensvorming vormen een extra risico op de ontwikkeling van sporen. Condensvorming treedt met name op waar water op de kuil blijft staan. Werk de kuil dan ook glad en rond af. Een laag plastic met een gronddek van 10-15 cm is ideaal. Wanneer een gronddek niet mogelijk is, gebruik dan twee goede plasticfolies op elkaar en bescherm deze tegen vogels en ongedierte met een beschermzeil/-doek. Houd uw maiskuil voor een voldoende conservering en afkoeling het liefste 4 – 6 weken dicht.

Omvang van de kuil

Pas de omvang van uw kuil om broei en schimmelvorming te voorkomen, aan aan de voersnelheid. In principe is de voersnelheid bij kuilen met gronddek 1,5 meter per week en zonder gronddek 2 meter per week. Wanneer dagelijks voer wordt uitgehaald, dan is de minimale voersnelheid bij kuilen met gronddek 1 meter per week en bij kuilen zonder gronddek 1,25 meter per week. Bepaal dus voor het inkuilen welke afmetingen van de kuil bij uw situatie passen. Wellicht dat onderstaand overzicht u hierbij kan helpen.

Hoeveelheid kuil (kg droge stof) per m3 ¹
Kuilhoogte: Opslag in:	< 1,30 m rijkuil	< 1,30 m sleufsilo	1,30 – 1,80 m rijkuil	1,30 – 1,80 m sleufsilo	>1,80 m rijkuil	>1,80 m sleufsilo
Snijmaiskuil met gronddek ²
25-35% ds	185	195	195	205	205	215
30-35% ds	195	205	205	215	215	225

¹ Bij opslag zonder gronddek is de dichtheid circa 5% lager

² Voor kuilen zonder gronddek moeten de gegevens met circa 5% worden verlaagd.

Druk houden

Wanneer u voor een langere periode het zanddek verwijderd, zorg dan dat er d.m.v. bijvoorbeeld autobanden, voldoende druk op de kuil blijft bestaan. Omdat in sommige gevallen in de zomermaanden de kans op broei toeneemt, bijvoorbeeld omdat de voersnelheid lager ligt omdat er in die periode altijd meer Nuka’s op het bedrijf zijn, kan het te overwegen zijn om een kleinere kuil aan te leggen voor deze periode.

Mochten er ondanks alle maatregelen toch nog zichtbare (vaak blauwe) schimmel- en/of broeiplekken ontstaan zijn, verwijder deze dan grondig en draai ze niet door het rantsoen.

Samenvattend:

·         Bepaal vooraf uw verwachte voersnelheid en hoogte van de kuil

·         Oogst bij voorkeur bij droog weer

·         Voorkom natte onderlagen door voldoende droog(min. 32%) te hakselen

·         Haksel op een lengte van 4-8 mm

·         Maak de kuil bij voorkeur in een sleufsilo

·         Voorkom insleep van zand en verdere vervuilingen

·         Rijd de kuil goed aan

·        Indien de omstandigheden minder zijn, overweeg eventueel een conserveringsmiddel

·         Vul en werk de kuil zo snel mogelijk af, liefst binnen 1 dag

Zorg dat er geen water op de kuil kan blijven staan en controleer regelmatig op beschadigingen in het plastic