Nieuwsbrief november 2009: Metabool gewicht

Menigeen is het opgevallen dat wij in ons bedrijfsbehandelplan vaak hogere doseringen aanhouden dan hetgeen de farmaceut voorschrijft. Dit geldt vooral voor jonge (<100 kg) kalveren. Om dit te verklaren zullen we het in deze brief vooral over metabool gewicht gaan hebben. Maar voordat we hierover verder gaan, moeten we het eerst in het kort hebben over de registratie van diergeneesmiddelen en hoe medicijnen door het lichaam verwerkt worden.

Ten eerste worden nieuwe medicijnen, voordat ze op de markt kunnen komen, vele malen beproefd. Medicijnen moeten namelijk veilig zijn en een duidelijke aantoonbare werking hebben. Generieke produkten mogen naar het originele dossier verwijzen, hoewel de samenstelling (drager)  van deze produkten kunnen afwijken.
Zo kan het voorkomen dat medicamenten voor runderen worden geregistreerd, dus niet specifiek voor kalveren. De dosering wordt dan bepaald in relatie tot het gewicht van volwassen runderen. Maar volwassen runderen hebben een heel ander metabool gewicht dan jonge kalveren.

Ten tweede worden de medicijnen o.a. door de lever, nieren en darmen verwerkt en uitgescheiden. Nu kan men zich voorstellen dat een jong kalf dat vrijwel geheel afhankelijk is van de melk een andere verwerking van medicijnen heeft dan een kalf waarbij de pens al optimaal functioneert. Zo produceert bijvoorbeeld een kalf zonder penswerking zure urine en een herkauwend kalf alkalische urine. Hierdoor kan het zijn dat sommige medicamenten versneld of vertraagd worden uitgescheiden. Sulfa’s zijn hier een goed voorbeeld van. Sulfa’s worden bij zure urine namelijk versneld uitgescheiden. Dit is de reden waarom we de sulfa’s hoger doseren bij jonge kalveren.

Maar wat betekent nu metabool gewicht. Metabool gewicht wordt mede bepaald door de energie die minimaal nodig is voor het functioneren van weefsels  en lichaamsprocessen. Het metabool gewicht wordt berekend aan de hand van het gewicht van het kalf volgens onderstaande formule:

Metabool Gewicht: = lichaamsgewicht^0,75

Rekenvoorbeeld:

Uitgaande van een dosering van een bepaald medicament met een dosering van 5 mg/kg
Zo heeft een rund van 500 kg een metabool gewicht van 105,7 kg. hierdoor krijg je een omrekenfactor van 500/105,7= 4,73
Nu hebben we een kalf van 50 kg. Dit kalf heeft een metabool gewicht van 18,8 kg. Hierdoor moet voor dit kalf de volgende dosering van het medicijn aangehouden worden.
18,8 (metabool gewicht) x 4,73 (omrekenfactor) x 5 (dosering van het medicament)= 8,9 mg/kg ipv de dsoering van 5 mg/kg zoals voorgeschreven door de fabrikant. De dosering is dus in dit geval bij een jong kalf bijna 2x zo hoog

Jonge dieren hebben een relatief hoger metabool gewicht dan een melkkoe. Vergelijk dit maar bij jezelf. Tot de leeftijd van 30 jaar kon je eten wat je wou, maar na je 30 ste stijgt je lichaamsgewicht bij hetzelfde eet- en leefpatroon. Dit betekent dat de stofwisseling van een kalf sneller verloopt dan die van een koe. Uiteraard speelt bij het metabool gewicht de werking en de ontwikkeling van de lever en nieren een belangrijke rol.

Naast het lichaamsgewicht kan het metabool gewicht nog beïnvloed worden door de volgende processen (humaan worden deze aangeduid als toeslagen)

• activiteiten (bij gemiddelde activiteit al +40%)
• Metabole stress( bijvoorbeeld hoog voerniveau). Zo geeft een geringe metabole stress(en/of 1 graad verhoging) een toeslag van 10%. Bij iedere graad temperatuursverhoging en/of matige, ernstige stress komt er een toeslag van 10% bij.

Door deze toeslagen kan bijvoorbeeld bij ziekte het metabool gewicht hoger liggen. Maar let op! de uitscheiding van medicamenten kan ook sterk veranderd zijn bij ziekte, waardoor de wachttijd anders kan worden.

De metabole stress is een van de reden dat we de kalveren bij koppelkuren adviseren terug te nemen in voerniveau. Hierdoor krijg je een betere werking van de voorgeschreven antibiotica.

Aangezien het metabole gewicht belangrijker is dan het eigenlijke gewicht voor de dosering  en werking van medicamenten proberen wij onze medicamenten hier op af te stellen.

Hopelijk is hier het een en ander mee verklaard.

P.S. Deze nieuwsbrief moet gezien worden als een toelichting op onze werkwijze omtrent bepaalde doseringen. Het mag niet gebruikt worden om zelf de doseringen van medicijnen aan te passen!